Zakończyliśmy cykl warsztatów, czyli spotkań ze sztuką ludową związany z tradycjami wielkanocnymi. Uczestnicy warsztatów poznawali historię i technikę zdobienia jaj oraz znaczenie wzorów i kolorów pisanek. Wytworami przeprowadzonych warsztatów były piękne, kolorowe pisanki.
Skąd wzięła się tradycja malowania pisanek?
Pierwsze pisanki pojawiły się już w starożytnej Mezopotamii. Były symbolem ożywienia przyrody na wiosnę. Dekorowanie jaj w okresie wiosennym to zwyczaj o archaicznych źródłach, który przetrwał do dnia dzisiejszego, a dekoracje stosowane również współcześnie, mają rodowód przedchrześcijański i wywodzą się z tradycji związanej ze słowiańskim mitem kosmogonicznym, świętami okresu wiosennego, postrzeganiem świata. Z czasem na obrzędowość pogańską nałożyła się wiara chrześcijańska, łącząc wiosenne odradzanie się świata po zimie ze zmartwychwstaniem Chrystusa.
Gdzie i kiedy w Polsce znaleziono najstarsze pisanki?
Najstarsze wielkanocne pisanki w kraju pochodzą z X wieku. Znalezione zostały przez archeologów w Ostrówku na Śląsku (Opole).
Jakie są techniki zdobienia jaj?
Technika batikowa, polegająca na „pisaniu” wzoru na powierzchni jajka roztopionym woskiem pszczelim, za pomocą pisaka wykonanego z blaszki w formie lejka osadzonego na patyku lub szpilki. Po czym jajko farbuje się w jednym lub kilku barwnikach.
Technika rytownicza – kraszanki – drapanki – technika farbowania jaj, a potem precyzyjnego wydrapywania pięknych, najczęściej kwiecistych wzorów ostrym narzędziem (igłą lub nożykiem). Wymaga odrobiny cierpliwości, ostrożności, więc polecamy starszym dzieciom.
Technika aplikacyjna
Najnowsze techniki zdobienia polegają na oklejaniu wydmuszek jaj różnorodnymi materiałami. Znane na Kurpiach, w Puszczy Białej, zachodnim Podlasiu tzw. wyklejanki lub oklejanki to jaja – najczęściej wydmuszki – pokryte białym rdzeniem sitowia jeziornego lub dzikiego bzu. Uzupełnia się je jaskrawymi nitkami wełnianymi lub miniaturowymi, barwnymi wycinankami z glansowanego papieru, co nadaje im oryginalną fakturę.
Kolory pisanek i ich symbolika
Najdawniejsze, tradycyjne wzory wykonywane woskiem to różnego rodzaju znaki solarne – rozety, rozety wirujące, spirale, drzewa życia, swastyki, swastyki splecione z krzyżem, który zanim stał się najważniejszym symbolem chrześcijaństwa, był znakiem słońca, siły witalnej, stron świata, miał zastosowanie w magii urodzaju i płodności. Sens tych znaków został już w dużej mierze zapomniany. Twórcy wykonują je dziś przede wszystkim zgodnie z tradycją regionalną i rodzinną, dodając do nich własne, wymyślone przez siebie motywy, często także podpatrzone w bogatej literaturze.
